از زمان مطرح شدن موضوع هستهای جمهوری اسلامی ایران در سال 1382، قدرتهای بزرگ یعنی اتحادیه اروپا، امریکا، روسیه و چین بیشترین نقش را در این موضوع در سطح بینالمللی داشتهاند تا جایی که به نظر میرسد امکان مانور بازیگران منطقهای در این مورد به حداقل رسیده است. از مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس تا زمان شکلگیری گروه 1+5 در ژوئن 2006 و بعد از پیوستن امریکا به اتحادیه اروپا در موضوع هستهای ایران، قدرتهای بزرگ نقش اصلی را در ارسال پرونده هستهای ایران از شورای حکام به شورای امنیت و صدور سه قطعنامه تحریمی و یک قطعنامه بدون تحریم و یک بیانیه شورای امنیت ایفا کردهاند. با این وجود، بررسی دقیقتر رفتار این قدرتها نشان میدهد افزون بر اشتراکات موجود در رفتارهای آنها در قبال برنامه صلحآمیز هستهای ایران، تفاوتهایی نیز در رفتار آنها دیده میشود. به تعبیر دیگر برای درک رفتار قدرتهای بزرگ در قبال برنامه هستهای ایران، باید دو عنصر تشابه و تفاوت در رفتار آنها را همزمان مطالعه کرد.
نظریه اصلی کتاب حاضر آن است که نظریه موسوم به واقعگرایی یا رئالیسم در مطالعه روابط بینالمللی میتواند شباهتهای رفتاری قدرتهای بزرگ را به دلیل منافع مشترک آنها در امنیت بینالمللی و عدم اشاعه توضیح دهد اما تا حد زیادی از تحلیل اختلافات یا تفاوتهای رفتاری قدرتهای بزرگ در موضوع هستهای ایران ناتوان است. برای تحلیل و درک این تفاوتها باید از نظریههای دیگری چون نظریههای تصمیمگیری و سازندهگرایی بهره گرفت.
کتاب حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول اختصاص به «درک و تحلیل نظری رویکرد قدرتهای بزرگ به موضوع هستهای ایران» دارد و در قالب شش نظریه جبر فناورانه، رئالیسم کلاسیک، رئالیسم ساختاری، نهادگرایی نولیبرال، نظریه شناختی، نظریه بازیها و تصمیمگیری به تحلیل موضوع فناوری هستهای و اشاعه در نظام بینالملل میپردازد. فصل دوم به مطالعه «رویکرد امریکا به موضوع برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران» اختصاص دارد و به مواردی چون معضل ایران در سیاست خارجی امریکا، طرح موضوع تروریسم هستهای از سوی امریکا، سیاست کنترل تسلیحاتی ایالات متحده، لابی یهودی و ترس از ظهور ایران به عنوان یک هژمونی منطقهای به عنوان دلایل اصلی رفتار امریکا در قبال برنامه صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران میپردازد.
فصل سوم «رویکرد اتحادیه اروپا به موضوع هستهای جمهوری اسلامی ایران» را در قالب مباحثی چون اتحادیه اروپا و خاورمیانه پس از جنگ سرد، دلایل اهمیت خاورمیانه برای اروپا، جایگاه اتحادیه اروپا، سیاست کنترل تسلیحاتی اتحادیه اروپا، اهمیت موضوع هستهای ایران برای اتحادیه اروپا، تعامل اتحادیه اروپا با امریکا، چین و روسیه در قبال برنامه صلحآمیز هستهای ایران میپردازد. فصل چهارم «رویکرد روسیه به موضوع برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران» را بررسی کرده و در این راستا مباحثی چون سیاست خارجی روسیه و تأثیر حادثه 11 سپتامبر بر آن، چالشهای روسیه در نظام بینالملل کنونی، دیدگاه روسیه در مورد کنترل تسلیحات، روابط روسیه با امریکا و تاریخ روابط هستهای ایران و روسیه را مطرح میکند. سرانجام فصل پنجم کتاب به بررسی «رویکرد چین به موضوع هستهای جمهوری اسلامی ایران» میپردازد. عناوین و موضوعات فرعی این فصل عبارتند از: جایگاه چین در نظام بینالملل پس از جنگ سرد، اصول سیاست خارجی چین، ریشههای راهبرد نظامی جمهوری خلق چین، دیدگاه چین نسبت به موضوع کنترل تسلیحات، اهمیت ایران و خاورمیانه برای چین و عوامل تأثیرگذار بر موضعگیری چین در قبال پرونده هستهای ایران.
کتاب رویکرد قدرتهای بزرگ به موضوع هستهای ایران در 365 صفحه و به کوشش مدیرگروه خلع سلاح مرکز تحقیقات استراتژیک، دکتر رحمن قهرمانپور و با همکاری آقایان بهزاد خوشاندام، رحیم دوانیقی و محسن درخشانپور به رشته تحریر درآمده و جزو نخستین کتابهایی است که به صورت نظری و عملی به بررسی رویکرد قدرتهای بزرگ به برنامه هستهای صلحآمیز جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. مخاطبان این کتاب دانشجویان، پژوهشگران مسائل خلع سلاح، دانشگاهیان و دستاندرکاران در موضوع برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران میباشد. کتاب با شمارگان 1200 نسخه و قیمت 55000 ریال در اختیار علاقهمندان قرار دارد.
«قابل توجه علاقهمندان به تهیه کتب و پژوهشنامههای مرکز تحقیقات استراتژیک:
برای تهیه کتب میتوانید طی تماس با شماره 22802525 (021) کتب مورد نظر خود را به مسؤول فروش سفارش داده و از طریق پیک در تهران و پست در شهرستانها دریافت نمائید.»